lunes, 24 de agosto de 2015

LOS COLORES EB’ LI B’ON



LOS COLORES
EB’ LI B’ON

Amarillo
Q’an
Anaranjado
Kaqiq’an
Azúl
Raxtz’o’in  / Rax
Blanco
Saq
Café
Kaqyojin
Celeste
Raxchoxa
Gris
Saqiq’eq
Morado
Q’eqmoyin  / Raxtiint
Negro
Q’eq
Rojo
Kaq
Rosado
Saqikaq
Verde
Rax

 

VERBOS / EB’ LI XCH’OOL AATIN


 


VERBOS
EB’ LI XCH’OOL AATIN
  1. Abrazar, Chinear    Q’alunk
  2. Aburrir                       Titz’k
  3. Acarrear                    B’eelank
  4. Acostarse                 Yoklaak
  5. Agarrar                      Chapok
  6. Ahogar                      Ok Chi Ha’
  7. Alcanzar                   Tawok
  8. Amarrar                     B’ak’ok, Kokob’ank, Jit’ok
  9. Apoyar                      Kuutunk
  10. Apreciar                    Oxloq’ink
  11. Apretar                      Nat’ok

  12. Arder                         Humuk
  13. Arreglar                     Yiib’ank
  14. Ayudar                      Tenq’ank
  15. Bailar                         Xajok
  16. Bajar                          Kub’sink
  17. Bañarse                   Atink
  18. Barrer                        Mesunk
  19. Batir                           Juylenk
  20.  Beber                        Uk'ak
  21. Besar, Chupar         Tz’ub’uk
  22. Caer                          T’ane’k
  23. Caminar                   B’eek
  24. Cansarse                  Lub’k
  25. Cantar                       B’ichank
  26. Cargar                       Iiqank
  27. Casarse                    Sumlaak
  28. Cerrar                        Tzapok
  29. Comer                        Wa'ak          
  30. Comprar                   Loq’ok
  31. Comprender            Ta’ ok ru
  32. Conversar                Seeraq’ik
  33. Correr                        Aanilak
  34. Cortar (papel)           Setok
  35. Cortar                        Yok’ok
  36. Cosechar                Q’olok
  37. Coser                        B’ojok
  38. Dar                             K’ehok
  39. Decaerse                  Lub’nak
  40. Descanzar                Hilank
  41. Despertarse             Ajk
  42. Elevar-Subir             Taqsink
  43. Empezar                   Tikib’ank
  44. Empujar                    Tiikisink
  45. Encontrar                 Ta’ok
  46. Enojar                       Josq’ink
  47. Enterrar                     Muquk
  48. Enviar, Mandar        Taqlan
  49. Esperar                     Hoyb’enik
  50. Estirar                        Yu’uk
  51. Estudiar                    Tzolok
  52. Guardar                    K’uulank
  53. Hablar                       Aatinak
  54. Hervir                        Woqxink
  55. Huir                           Eelelik
  56. Ir                                 Xik
  57. Jalar                          Kelonk
  58. Jugar                         B’atz’unk
  59. Juntar                         Laq’ab’ank
  60. Lavar                         Ch’ajok
  61. Leer                           Ilok Ru Hu
  62. Levantarse               Wakliik
  63. Limpiar                      Mesok

64.      Llegar de acá para allá    Wulak
65.      Llegar de allá para acá     K’ulunk
  1. Llevar                        K’amok
  2. Llorar                         Yaab’ak
  3. Llorar                         Yaab’ak
  4. Matar                         Kamsink
  5. Mezclar                     Yuuk’iink
  6. Morder                       Hach’ok
  7. Morir                          Kamk
  8. Mover                        Eek’asink
  9. Nacer                        Yo’laak
  10. Nadar                        Numxik
  11. Oler                            Utz’uk

  12. Pararse                     Xaqliik
  13. Pasar                         nume’k
  14. Pasear                      B’eek
  15. Patear                       Yeq’ok
  16. Pegar                        Sak’ok
  17. Peinarse                   T’e’ok
  18. Pelear                         Yalok
  19. Pellizcar                    Ch’uyuk
  20. Pensar                      K’a’uxlak
  21. Perderse                   Sachk
  22. Perforar                     Hopok
  23. Preguntar                 Patz’ok
  24. Preguntar, Pedir      Patz’ok
  25. Quebar                      Jorok
  26. Quedarse                 Kanaak
  27. Querer                       Ajok
  28. Quitar                        Isink
  29. Recoger                    Xokok
  30. Recordar                   Jultikank
  31. Regañar                   Ch’iilank
  32. Regar                        Hoyok
  33. Reir                            Se’ek
  34. Remendar                Xiitink
  35. Resbalar                   Yolk’ok
101.        Resolver               Ch’olob’ank
102.   Rezar                      Tijok
103.   Romper                  Pejok
104.   Sacar                      Isink
105.   Sacudir                   Puuxiink
106.   Saltar                      Pitzk’ok
107.   Sembrar                 Awk
108.   Silbar                      Xuxb’ank
109.   Sobar                      Jilok
110.   Sonreir                    Se’ek
111.   Soplar                     Apunk
112.   Subir                       Taqe’k
113.   Tapiscar                  Q’olok
114.   Tapizcar                 Q’olok
115.   Tejer                         Kemok
116.   Terminar                 Choyok
117.   Tirar                         Kutuk
118.   Tocar                       Ch’e’ok
119.   Tomar,Beber          Uk’ak
120.   Tortear                    Xorok
121.   Trabajar                  K’anjelak
122.   Vender                    K’ayink
123.   Venir                       Chaalk
124.   Vestirse                  Tiqib’ank ib’
125.   Visitar                     Ula’anink
126.   Volar                       Rupupik
127.   Volver                     Q’ajk